Olejami nazywa się
różnego rodzaju substancje ciekłe, które charakteryzują się lepką, śliską
konsystencją. Można podzielić je na różne kategorie w zależności od sposobu ich
pozyskania. Oleje posiadają przy tym bardzo szerokie zastosowanie. Do czego
wykorzystywane są najczęściej?
Czym tak naprawdę jest
olej?
Wielu z nas olej kojarzy
z olejem spożywczym, przeznaczonym do stosowania w kuchni, na przykład do
smażenia, pieczenia czy do grillowania. Jednak pod tym właśnie pojęciem
znajduje się znacznie więcej różnych produktów.
Olejami nazywa się
substancje ciekłe lub też ciała stałe, które łatwo poddają się topnieniu, są
nierozpuszczalne w wodzie oraz śliskie i lepkie.
Do wytwarzania olejów
wykorzystywane są różne surowce, co również przekłada się na określone
właściwości tych substancji.
Podział olejów pod
względem pochodzenia:
- oleje
mineralne – mieszaniny wyższych węglowodorów, pozyskiwane z ropy naftowej,
smoły węglowej, zalicza się do nich między innymi oleje napędowe, smarowe,
opałowe
- oleje
roślinne – pozyskiwane z roślin oleistych, na przykład z rzepaku, słonecznika
czy z lnu
- oleje
zwierzęce – pochodzenia zwierzęcego, na przykład tran czy masło klarowane
- oleje
syntetyczne – oleje otrzymywane w trakcie procesów syntezy chemicznej, na przykład
oleje silikonowe, poliestrowe
Wobec tego kategoria
olejów obejmuje bardzo wiele produktów, które mają jeden wspólny mianownik –
odpowiednie właściwości fizyczne oraz chemiczne.
Oleje używane są w wielu
dziedzinach działalności człowieka. Skupmy się tutaj na jednej z powyższych kategorii,
a mianowicie na olejach roślinnych, czyli tych, które pozyskiwane są z roślin
oleistych. Jakie jest ich główne zastosowanie?
Oleje roślinne –
zastosowanie
Najczęściej oleje
roślinne kojarzone są jako produkty przeznaczone do konsumpcji przez człowieka.
Rzeczywiście, to właśnie z taką ich formą stykamy się najczęściej.
Warto jednak zaznaczyć,
że oleje pochodzenia roślinnego mają znacznie szersze zastosowanie w różnych dziedzinach
przemysłu. Gdzie można się z nimi spotkać? Zapraszamy do sprawdzenia!
Branża spożywcza
Zacznijmy od branży
spożywczej, czyli od tego sektora, gdzie oleje roślinne stosowane są bardzo
często.
Oleje są ważnym
składnikiem diety. Zawierają ważne nienasycone kwasy tłuszczowe – NNKT, a także
różne witaminy i minerały, w tym między innym witaminę, E, A, D, K, miedź,
żelazo, potas, fosfor, magnez.
W kulinariach stosowane
są dwa główne typy olejów, a mianowicie są to:
- oleje
z pierwszego tłoczenia, tłoczone na zimno, nierafinowane – nieoczyszczone oleje
zawierające wiele wartościowych składników odżywczych, polecane do stosowania
na zimno
- oleje
rafinowane, oczyszczone – poddawane specjalnym procesom mającym na celu poprawę
ich odporności na wysokie temperatury i przedłużające ich trwałość, polecane do
obróbki na gorąco
Wśród popularnych olejów
kuchennych warto wskazać między innymi na olej rzepakowy, olej słonecznikowi,
olej lniany, olej z pestek winogron, oliwę – olej z oliwek. Także coraz
większym powodzeniem cieszą się oleje z orzechów, olej konopne, z czarnuszki, z
pestek dyni.
Branża rolna
Oleje są również używane
w branży rolnej jako dodatek paszowy dla zwierząt. Służą one do natłuszczania
paszy, nadając jej odpowiedni profil składników odżywczych.
W branży rolnej
najczęściej wykorzystywane są oleje słonecznikowe, sojowe, lniane oraz
rzepakowe.
Branża kosmetyczna
Oleje wykorzystywane są
także powszechnie w branży kosmetycznej. Ze względu na swoje właściwości oleje
bardzo dobrze pielęgnują różne typy skóry, a także nadają się do stosowania na
włosy.
Stosowane są one do produkcji
kosmetyków naturalnych – wówczas sprzedawane są oleje nieoczyszczone oraz ich
mieszaniny. Również olej roślinne są surowcem do produkcji innych składników
kosmetycznych, na przykład emolientów, na przykład gliceryny, detergentów.
Branża farmaceutyczna
Oleje w branży
farmaceutycznej przeznaczone są głównie do przygotowywania leków oraz
suplementów diety wymagających olejowej formy.
Do przygotowywania takich
produktów stosuje się głównie oleje o neutralnych smakach i zapachach, na
przykład olej rzepakowy, słonecznikowy.
Branża chemiczna
Bardzo szerokie
zastosowanie olejów dotyczy również branży chemicznej. W tym przypadku
stosowane są one jako tak zwane oleje techniczne.
Oleje mogą być używane
między innymi do:
- wosków
- stearyny
roślinnej
- estrów
- gliceryny
- gumy
- silikonów
- smarów
- środków
ochrony roślin
Za pomocą olejów można
wytwarzać także innego rodzaju produkty, w których olej jest podstawowym
surowcem.
Branża paliwowa
Z branżą chemiczną
powiązana jest również branża paliwowa. W tym przypadku najszersze zastosowanie
posiada olej rzepakowy, który przeznaczony jest do produkcji biopaliwa –
biodiesla. Również biopaliwa wytwarza się z innego rodzaju olejów, w tym
palmowego, sojowego.
Biodiesel jest paliwem
albo dodatkiem do paliwa – oleju napędowego, które przeznaczone jest do
silników diesla.
Ponadto biopaliwa mogą
być używane jako olej opałowy do ogrzewania budynków, w trakcie procesów technologicznych.
Do produkcji stosowane są
także oleje posmażalnicze, czyli UCO (used cooking oil). Powstają one na skutek
smażenia na głębokim tłuszczu. Używane są one jako surowiec do produkcji estrów
metylowych, które następnie stosowane są do wytwarzania biopaliw, a także
innego rodzaju substancji chemicznych.