Makuchy są jednym z produktów powstających podczas wytłaczania oleju z roślin oleistych. Czym dokładnie są makuchy? Jak są wytwarzane? Jakie posiadają zastosowanie? Zapraszamy do sprawdzenia!

Czym jest makuch?

Makuch, inaczej makuchy, kuchy czy kołacze, to wytłoki, które są produktem ubocznym wytwarzania oleju z roślin oleistych, czyli roślin uprawianych w celu pozyskania z nich tłuszczu roślinnego.

Wytłoki tego rodzaju powstają z wielu różnych gatunków roślin, co przekłada się również na właściwości wytwarzanych z nich makuchów, a także na ich zastosowanie.

Makuchy produkuje się z:

• rzepaku – makuch rzepakowy
• soi – makuch sojowy
• lnu – makuch lniany
• słonecznika – makuch słonecznikowy
• maku – makuch makowy
• sezamu – makuch sezamowy
• orzechów – makuch orzechowy
• gorczycy – makuch gorczycowy

Pod względem swojego wyglądu przypominają grudki, płatki lub też formowane są w drobny pellet. Makuchy mogą zmieniać także swoją strukturę w zależności od czasu i miejsca przechowywania.

Kolor makuchów jest zmienny w zależności od roślin, z których został on wytworzony. Przykładowo, makuch rzepakowy posiada kolor od zielonego do ciemnobrązowego, natomiast makuch sojowy jest jasnobrązowy.

Ze względu na swoje właściwości makuchy powstające z roślin oleistych wykorzystywane są przez człowieka na wiele sposobów. Makuchy posiadają bardzo szerokie zastosowanie w różnych branżach, w tym między innymi w branży spożywczej, w żywieniu zwierząt, a nawet używane są jako opał – biomasa.

Jak powstają makuchy?

Aby przyjrzeć się procesowi powstawania makuchów, konieczne jest zapoznanie się z metodą produkcji tłuszczu roślinnego.

Tłuszcze roślinne pozyskuje się z roślin oleistych metodą tłoczenia. Nasiona lub inne części roślin umieszczane są w odpowiednim pojemniku i poddawane naciskowi, który powoduje wypływanie tłuszczu. Aktualnie do tego celu stosuje się specjalne urządzenia – prasy do tłocznia oleju ręczne oraz automatyczne.

Po wytłoczeniu nasion powstaje olej, a także resztki nasion – wytłoki, czyli tak zwane makuchy. Są to nasiona lub inne części roślin, które pozbawione są znacznej ilości znajdującego się w nich tłuszczu. Nie należy jednak traktować ich tylko jako produkt uboczny przeznaczony do wyrzucenia, ponieważ zawierają one również szereg wartościowych składników odżywczych i mogą być wykorzystane na różne sposoby.

Właściwości makuchów

Chociaż może się wydawać, że makuchy powstałe po wytłoczeniu oleju nie są już do niczego przydatne, to jednak posiadają one również szereg właściwości, które decydują o ich dalszym wykorzystaniu.

W makuchach znajduje się duża ilość:

• węglowodanów
• białek
• tłuszczów
• włókna
• soli mineralnych

Posiadają dużą wartość energetyczną oraz korzystny profil składników odżywczych powoduje, że mogą być one wartościowym dodatkiem do diety zwierząt, a także używane są do wytwarzania niektórych produktów spożywczych dla człowieka.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że konkretne właściwości makuchów powiązane są z ich typem. Zatem inne cechy będą posiadały makuchy sojowe, a inne rzepakowe czy słonecznikowe.

Dodatkowo, duże znaczenie posiada także proces pozyskiwania wytłoków, dlatego też ich skład również może się różnić.

Przykładowy skład makuchów:

• tłuszcz – 90-150 g/kg
• białko – 100-350 g/kg
• włókno – 200-250 g/kg

Wobec tego zastosowanie makuchów w dużej mierze warunkowane jest przez ich skład, a także posiadane właściwości.

Jak wykorzystuje się makuchy?

Wytłoki – makuchy od wieków używane są przez człowieka. Kiedyś, a także dzisiaj są one ważnym produktem stosowanym do wielu celów.

Makuchy wykorzystywane są między innymi:

• w branży spożywczej
• do żywienia zwierząt
• jako opał

W branży spożywczej makuchy najczęściej używane są do wytwarzania produktów o zmielonej konsystencji, na przykład makuchy sezamowe stosowane są do produkcji chałwy sezamowej, te słonecznikowe (ze słonecznika łuskanego) – chałwy słonecznikowej. Z kolei makuchy gorczycowe, czyli z nasion gorczycy służą do wytwarzania musztardy.

Najczęściej jednak makuch używany jest jako wartościowa pasza dla zwierząt. Cechuje się ona wysoką zawartością energii oraz białka, które potrzebne są zwierzętom do prawidłowego wzrostu.

Makuchy mogą być używane jako pasza dla różnych zwierząt gospodarskich:

• trzody
• bydła
• owiec
• drobiu
• gęsi
• kaczek
• ryb
• zwierząt futerkowych

Hodowcy dobierają wówczas określone rodzaje makuchów do konkretnego planu żywienia zwierząt, co pozwala na stworzenie zbilansowanej, zdrowej diety obfitującej we wszystkie ważne składniki odżywcze.

Również warto wskazać, że makuchy mogą być używane jako biopaliwo, czyli jako opał. Zawierają dużą ilość energii, dlatego dobrze sprawdzają się w przemyśle energetycznym, chociaż nadal nie jest ono szeroko rozpowszechnione. Biomasa uznawana jest za naturalne źródło energii, które jest korzystniejsze od paliw kopalnych.

W celu łatwiejszego wykorzystania makuchy przeznaczone jako biopaliwo są formowane w pellety lub prasowane.

Podsumowując, makuch powstający jako produkt uboczny podczas procesu wytłaczania oleju, jest bardzo wartościowym surowcem o szerokim zastosowaniu!