Rośliny oleiste są głównym źródłem wartościowych olejów. Są one uprawiane w różnych regionach Polski. Jakie oleje są produkowane w naszym kraju? Zachęcamy do zapoznania się z naszym artykułem!
Cenione rośliny oleiste
Do wytwarzania olejów
wykorzystuje się rośliny nazywane oleistymi. Do tej kategorii włącza się
szeroka gama gatunków, które posiadają jeden wspólny mianownik – to duża ilość
tłuszczu roślinnego.
W roślinach oleistych
znajduje się od około 15% do nawet 70% tłuszczów roślinnych. Posiadają je
przede wszystkim nasiona oraz owoce. Produkcja tłuszczu polega wówczas na
zastosowaniu tłoczenia lub też ekstrakcji z użyciem rozpuszczalników.
Tłuszcze roślinne
pozyskiwane roślin oleistych mogą mieć konsystencję stałą albo płynną. Jeśli
tłuszcz rośliny z rośliny oleistej ma postać płynną, nazywany jest olejem.
Wytwarzane z roślin
oleistych tłuszcze posiadają szerokie zastosowanie:
- przemysł
spożywczy
- hodowla
zwierząt
- przemysł
chemiczny
- produkcja
biodiesla
- branża
kosmetyczna
- przemysł
farmaceutyczny
Rośliny oleiste są
obecnie uprawiane na terenie całego świata, w tym również w Polsce. Jakie
rośliny tego rodzaju najczęściej można zobaczyć w naszym kraju? Jakie oleje są
z nich wytwarzane i jakie posiadają one właściwości? Zapraszamy do sprawdzenia!
Rośliny oleiste w Polsce
Europa Środkowa, w tym
Polska posiada bardzo dobre warunki sprzyjające uprawie wielu roślin oleistych.
Nie spotyka się u nas jednak wszystkich z nich, na przykład gatunków
egzotycznych jak bawełna, palma, kokos.
Zatem, jakie rośliny
oleiste i oleje wytwarzane są w Polsce najczęściej?
Rzepak
Ta roślina o intensywnie
żółtych kwiatach daje nasiona, z których powstaje olej rzepakowy. Ze względu na
dużą zawartość cennych kwasów tłuszczowych, w tym NNKT, czyli nienasyconych kwasów
tłuszczowych omega-3 oraz omega-6 jest on rekomendowany jako dodatek w każdej
diecie. Zawiera on także dużo witaminy E oraz jest źródłem witaminy K.
Olej rzepakowy najlepiej
stosować jako nierafinowany – wtedy zawiera on najwięcej wartościowych składników
odżywczych. W sprzedaży dostępny jest także olej rafinowany, który przeznaczony
jest do smażenia, pieczenia, grillowania, czyli obróbki w wysokich
temperaturach.
Słonecznik
Kolejną rośliną oleistą
powszechnie uprawianą w Polsce jest słonecznik. Do produkcji oleju
słonecznikowego stosowane są nasiona słonecznika zwyczajnego.
Podobnie jak olej
rzepakowy, olej słonecznikowy zawiera duże ilości witaminy E, a także żelazo
oraz miedź.
Ze słonecznika powstaje
olej słonecznikowy, a także margaryna słonecznikowa. Olej słonecznikowy
najczęściej sprzedawany jest jako rafinowany, czyli nadaje się on do obróbki w
wysokich temperaturach. Może być on również dodawany do sałatek.
Len
Olej lniany wytwarzany
jest z nasion lnu zwyczajnego – rośliny o bardzo szerokim zastosowaniu w
przemyśle.
Najczęściej spotyka się
oleje lniane tłoczone na zimno, które przeznaczone są do spożywania z
sałatkami, twarogami, a także z innymi potrawami na zimno. Nie jest
przeznaczony do smażenia. Olej lniany ceniony jest jako źródło kwasu omega-3, omega-6
oraz omega-9.
Olej lniany budwigowy
jest popularnym suplementem diety dr Budwig.
Należy jednak pamiętać o
tym, że nierafinowany olej lniany szybko traci swoje właściwości podczas
procesu utleniania. Po otwarciu należy spożyć go w około 3-4 tygodnie.
Soja
Chociaż soja kojarzona
jest głównie z kuchnią azjatycką, to jednak roślina ta uprawiana jest również w
Polsce. Soja znana jest ze względu na dużą ilość wartościowego białka, lecz
również zaliczana jest ona do roślin oleistych.
Olej sojowy zawiera
również wartościowe kwasy tłuszczowe i dużą ilość witamin E. Także posiada
różne mikroelementy, w tym magnez, potas, wapń, żelazo czy fosfor.
Nieoczyszczony,
nierafinowany olej sojowy polecany jest do stosowania na zimno. Smażyć można
tylko na oleju rafinowanym.
Konopie
Wśród roślin oleistych
uprawianych w Polsce znajdują się również konopie siewne. To roślina o szerokim
zastosowaniu, która używana jest w różnych dziedzinach działalności człowieka.
Olej konopny otrzymywany jest
z nasion konopi siewnych. Stosowany jest najczęściej w branży kosmetycznej,
lecz również może być on stosowany jako dodatek dietetyczny. Często stosowany
jest w żywieniu zwierząt hodowlanych.
Czarnuszka
Czarnuszka siewna jest
rośliną używaną jako przyprawa. Z jej nasion o czarnym kolorze tłoczy się także
olej.
Olej z czarnuszki
wytwarzany jest głównie jako olej nierafinowany i tłoczony na zimno, który
zawiera NNKT – nienasycone kwasy tłuszczowe, a także liczne witaminy i
minerały. Ma on charakterystyczny smak i zapach, który jest dość intensywny.
Można zatem mieszać go z innymi, bardziej neutralnymi olejami, na przykład
rzepakowym, słonecznikowym.
W Polsce uprawiane są
także inne rośliny oleiste, z których wytwarza się oleje. Zalicza się do nich
między innymi mak, orzechy włoskie, dynia – olej tłoczy się z pestek dyni,
kukurydza.
Reasumując, Polska jest
jednym z ważnych producentów roślin oleistych, na bazie których wytwarza się
tłuszcz roślinne o szerokim zastosowaniu w różnych branżach.